Van schaarste naar overvloed, het biodiversiteit verhaal van onze tuin.

Introductie

In deze blog vertel ik over onze tuin en hoe we op korte tijd veel resultaat boekten op vlak van biodiversiteit.

Eigen voedsel kweken op een natuurlijke manier

In 2012 verlieten mijn man en ik het drukke Vlaanderen op zoek naar ruimte en rust en streken neer in Thieulain. Nu we een grote tuin hadden, popelde ik om mijn eigen voedsel kweken, met respect voor de natuur.

Het liefst op een rugvriendelijke manier, dus spitten was uit den boze. 

Ik wou zeker geen gif in de bodem en over meststoffen had ik mijn twijfels. Ik was er zeker van dat het anders moest kunnen. Maar hoe?
Bovendien wou ik de natuur zoveel mogelijk haar gang laten gaan. Niet alleen omdat de natuur het beter weet dan wij, maar ook: waarom moeilijk doen als het ook makkelijk kan?

Samenwerken met de natuur

In september 2013 ging ik naar het FAIR festival in Gent en volgde daar een lezing van Frank Anrijs: "natuurlijke moestuin". Dat was exact wat ik zocht! Samenwerken met de natuur. Niet spitten, geen meststoffen of bestrijdingsmiddelen gebruiken. Ik heb me onmiddellijk ingeschreven voor zijn cursus en deze kennis omgezet in de praktijk. Frank gebruikt veel principes uit de permacultuur, met zijn eigen saus erover.

De beginsituatie

Onze tuin bestond uit een weide, een grasveldje en een stuk braakliggend terrein met 1 boom: een oude kerselaar. De grond zat vol puin en ik vond ook stukjes plastiek, glas en metaal terug. Het leek me verstandig om eerst een bodemanalyse te laten uitvoeren om te zien of deze wel veilig was om voedsel in te kweken. Dit bleek gelukkig in orde.

Geduld

Wat je nodig hebt bij deze vorm van tuinieren is een open geest, een tuinplan en in het begin veel geduld. In de ideale situatie observeer je eerst een jaar je tuin, om dan te besluiten wat je waar gaat planten. Ik had daar het geduld niet voor en ben direct aan de slag gegaan.

Natuurlijk evenwicht

Wij hebben steeds de neiging om in te grijpen als er dingen gebeuren die niet volgens plan gaan. Maar als je bij de minste plaag gaat bestrijden, zelfs met biologische middelen, ga je nooit een natuurlijk evenwicht creëren.

Als je de natuurlijke vijand wil aantrekken dan moet je zorgen dat er eten is. Dat wil zeggen dat je een deel van je oogst zal moeten 'delen' met de plaaginsecten; in de opstartfase, maar ook daarna.

 De eerste jaren had ik veel last van naaktslakken, nu nog nauwelijks. Bladluizen blijven aanwezig en in september knabbelen de rupsen aan mijn kolen.

Medewerkers vrij spel geven

Gelukkig heb ik overal Oost-Indische Kers gezaaid. Die trekt zowel rupsen als bladluizen aan. Ook ik snoep graag van zijn pittige blaadjes en prachtige geneeskrachtige bloemen.

Wespen, lieveheersbeestjes, oorwormen en vogels krijgen hier vrij spel. Het is best spectaculair om te zien hoe een Franse veldwesp een rups steekt - pats! - en ze dan meevoert naar haar nest.
Deze wespen maken kleine nestjes onder onze dakpannen en die laten we lekker zitten. Ook andere wespen laten we leven. We eten vaak buiten en hebben nog nooit overlast gehad.

Wat hebben je medewerkers nodig: 

• voedsel (plaaginsecten, bessen, zaden)
• water (een poel, fontein, vijver,...) 
• woonplaats (struiken, bomen, houtstapel,...)

Niet te proper

De eerste jaren heb ik veel bomen en struiken aangeplant en een massa planten gezaaid. Door in de herfst niet op te ruimen komen veel planten het jaar erop terug en verspreiden ze zich door de tuin. Veel uitgebloeide planten dienen als overwinterplaats voor insecten.

Vele jaren later

Het gedeelte met armere bodem waarin de vorige eigenaren veel puin verwerkt hebben is ideaal voor bepaalde planten. Dus ondertussen groeien er:

• medicinale planten: Echte heemst, Sint-Janskruid, Valeriaan
• aromatische kruiden zoals Laurier, Olijfkruid, Bonenkruid
• levende mulch van voornamelijk heerlijke Bosaardbei
• Kardoen, Zwarte bes, Grote kaardebol, Braambes en Kattenkruid
• de aanwezige Schoenlappersplant (vroeg bijenvoedsel!) heeft gezelschap gekregen van Zwarte bes, Hondsroos, Peer 'Conference' en Witte kornoelje

Tegen de Zuidwest georiënteerde muur van de schuur heb ik Kiwibes en Vijg geplant. Dankzij de hete zomers kunnen we nu al enkele jaren smullen van verse vijgen. De Kiwibes heeft voorlopig nog geen zin om bloemen te maken.

Rechts achter het huis liggen de groentebedden, omringd door allerlei struiken en vaste planten: Taybes, Apothekersroos (Rosa gallica), Groene asperge 'Argenteuil', Breedbladige salie, Wilde rucola, Eeuwige moes en Artisjok.

Weide met eilandjes

De weide heb ik over de jaren heen omgetoverd in een zone met eilandjes en een slingerend pad. Enkel dit pad wordt gemaaid. Door stukken van het gras lang te laten is de biodiversiteit enorm toegenomen.

De weide is links en rechts afgebakend door een gemengde haag bestaande uit: Olijfwilg, Vlier, Meidoorn, Sporkehout, Drakenwilg, Boerenjasmijn, schijnhulst en Linde.

Op de eilandjes staan:

• planten: Goudsbloem, Russische smeerwortel, Bernagie, Slaapmutsje, Korenbloem, Facelia, Citroengele honingklaver, Mariadistel, aardappelen, Rabarber,...
• struiken: Toverhazelaar, Vlier, Krentenboompje, Mispel, Bruidsluier, Rimpelroos
• fruitbomen: Pruim Mirabelle de Nancy en Reine claude, Abrikoos, witte en rode Perzik, Kriek

Dood en bloemen

Ook de dood heeft zijn plaats in onze tuin: de +80 jaar oude kerselaar heeft vorige jaar de geest gegeven. Hij mag uiteraard blijven staan want hij vormt voedsel voor schimmels, insecten, vogels... L'arbre mort plein de vie.

Dit jaar wil ik meer bloemen in de tuin. De bollen en zaden liggen al klaar. Ik kijk al uit naar de mooie kleuren en lekkere geuren.

Conclusie

Met een open geest, een goed plan, wat geduld en veel liefde kan je in enkele jaren tijd een armzalig stuk grond omtoveren in een paradijs vol leven. Zonder jezelf te pletter te werken. Ook belangrijk: zonder water te geven.

Over water gesproken: door de klimaatopwarming krijgen we steeds hetere droge perioden afgewisseld met intense regenbuien. Een onverharde tuin met veel planten en mulch kan het water opvangen, vasthouden en dus een oplossing bieden voor beide bovenstaande problemen.

Wil je graag meedoen aan een workshop in onze tuin of een rondleiding? Contacteer me.